Yumurtalık (over) kanseri kadınlarda meme ve rahim kanserinden daha nadir olarak görülmektedir. Yumurtalığın farklı bölgelerinden farklı kanserler gelişmektedir. Yumurtalık kanserlerinin büyük çoğunluğu yumurtalığın dış yüzeyini örten hücrelerden (epitel) gelişmektedir. Yumurtalığın dış yüzeyini örten hücrelerden gelişen kanserlerin küçük bir kısmı ailesel (genetik) olarak ortaya çıkmaktadır(1). Bu kişilerde BRCA1 ve BRCA2 genlerinde görülen doğuştan bozukluk (mutasyon) yumurtalık kanseri ihtimalini arttırmaktadır(2,3). Fakat, yumurtalığın dış yüzeyini örten hücrelerden gelişen kanserlerin büyük çoğunluğu BRCA1 ve BRCA2 genleriyle ilişkili değildir. Bu nedenle ailesel (genetik) özellik göstermemektedir.

Yumurtalığın dış yüzeyini örten hücrelerden gelişen kanserlerin büyük çoğunluğu hızlı büyüyen ve komşu dokulara doğru yayılma gösteren ( invazif) kanser özelliğindedir. Yumurtalığın dış yüzeyini örten hücrelerden gelişen kanserlerin sadece küçük bir kısmı yavaş büyüyen (borderline) kanserlerdir.

Polikistik over sendromu olan kadınlarda yumurtalık kanseri görülme ihtimalini arttıran ve azaltan özellikler;

1-Üreme çağındaki kadınlarda yumurtlama (ovulayon) ile olgun yumurta yumurtalığın dışını örten hücreleri (epitel hücreleri) parçalayarak yumurtalığın dışına atılır(4,5). Parçalanan yumurtalığın dışını örten hücreler kısa süre içinde tamir edilir(5). Her yumurtlama döneminde görülen ve menopoza kadar devam eden bu parçalanma ve tamir süreci hızlı büyüyen ve komşu dokulara doğru yayılma gösteren (invazif) kanserlerin görülme ihtimalini arttırmaktadır(6,7,8,10).

Polikistik over sendromu olan kadınların bir kısmında görülen yumurtlamanın gecikmesi (oligoovulasyon) ya da olmamasına (anovulasyon) bağlı olarak yumurtalığın dışını örten hücrelerin  parçalanma ve tamir sıklığının daha az olması nedeniyle hızlı büyüyen ve komşu dokulara doğru yayılma özelliği gösteren (invazif) kanserlerin görülme ihtimali azalmaktadır(8).

2-Fazla miktarda üretilen erkeklik hormonları (testosteron, androstenedion gibi) ve onların etkin formu olan dihidrotestosteron yumurtalığın dışını örten hücrelerden (epitel) gelişen ve yavaş büyüyen (borderline) kanserlerin görülme ihtimalini arttırmaktadır(13). Erkeklik hormonlarının tutunarak etki göstermesini sağlayan alıcılar (reseptor) yumurtalığın dışını örten hücrelerde ve bu hücrelerden gelişen kanser hücrelerinde bulunmaktadır(14,15,16). polikistik over sendromu olan kadınların bir kısmında fazla miktarda üretilen erkeklik hormonları alıcılara tutunarak yumurtalığın dışını örten hücrelerden gelişen kanser hücrelerini çoğaltmaktadır(17). polikistik over sendromu olan kadınların bir kısmında yumurtayı içinde taşıyan içi sıvı dolu küçük keseciklerin duvarını oluşturan hücrelerden fazla miktarda erkeklik hormonları üretilmektedir(18,19). Bunun sonucunda polikistik over sendromu olan kadınların bir kısmında daha fazla miktarda üretilen erkeklik hormonları yumurtalığın dışını örten hücrelere etki etmektedir.

Karın (Bel) bölgesindeki yağlanma artışının kalça bölgesinden daha fazla olması (erkek tipi kilo artışı) ve insülin direnci varlığı ile birlikte adet kanamasının gecikmesi veya olmaması veya uzun süre devam eden, fazla miktarda kanamaların olması polikistik over sendromu olan kadınlarda yavaş büyüyen (borderline) kanserlerin görülme ihtimalini arttırmaktadır(8,9,11,12,20).

Polikistik over sendromu olan kadınların bir kısmında yumurtlamanın gecikmesi (oligoovulasyon) ya da olmamasına (anovulasyon) bağlı olarak yumurtalığın dışını örten hücrelerin  parçalanma ve tamir sıklığının daha az olması nedeniyle hızlı büyüyen ve komşu dokulara doğru yayılma özelliği gösteren (invazif) kanserlerin görülme ihtimali azalmaktadır(8). Buna karşılık polikistik over sendromu olan kadınların diğer bir kısmında ise daha çok fazla miktarda üretilen erkeklik hormonlarının (dihidrotestosteron) etkilerine bağlı olarak yumurtalığın dışını örten hücrelerden (epitel) gelişen ve yavaş büyüyen (borderline) kanserlerin görülme ihtimali artmaktadır(21,22).

Kaynaklar

1-Familial breast-ovarian cancer locus on chromosome 17q12-q23. Narod SA, Feunteun J, Lynch HT, Watson P, Conway T, Lynch J, Lenoir GM. Lancet. 1991 Jul 13;338(8759):82-3.

2-A strong candidate for the breast and ovarian cancer susceptibility gene BRCA1. Miki Y, Swensen J, Shattuck-Eidens D, Futreal PA, Harshman K, Tavtigian S, Liu Q, Cochran C, Bennett LM, Ding W. Science. 1994 Oct 7;266(5182):66-71.

3-The genetics of breast and ovarian cancer. Ford D, Easton DF. Br J Cancer. 1995 Oct;72(4):805-12.

4-Development of the ovarian surface and associated germ cells in the human fetus. A correlated study by scanning and transmission electron microscopy. Motta PM, Makabe S.Cell Tissue Res. 1982;226(3):493-510.

5-Morphologic precursors of ovarian epithelial tumors. Resta L, Russo S, Colucci GA, Prat J. Obstet Gynecol. 1993 Aug;82(2):181-6.

6-Incessant ovulation–a factor in ovarian neoplasia? Fathalla MF. Lancet. 1971 Jul 17;2(7716):163.

7-Long and irregular menstrual cycles, polycystic ovary syndrome, and ovarian cancer risk in a population-based case-control study. Harris HR, Titus LJ, Cramer DW, Terry KL. Int J Cancer. 2017 Jan 15;140(2):285-291. 

8-Reproductive factors and epithelial ovarian cancer risk by histologic type: a multiethnic case-control study. Tung KH, Goodman MT, Wu AH, McDuffie K, Wilkens LR, Kolonel LN, Nomura AM, Terada KY, Carney ME, Sobin LH. Am J Epidemol. 2003 Oct 1;158(7):629-38.

9-Long and irregular menstrual cycles, polycystic ovary syndrome, and ovarian cancer risk in a population-based case-control study. Harris HR, Titus LJ, Cramer DW, Terry KL.Int J Cancer. 2017 Jan 15;140(2):285-291.

10-“Incessant ovulation” and ovarian cancer.Casagrande JT, Louie EW, Pike MC, Roy S, Ross RK, Henderson BE. Lancet. 1979 Jul 28;2(8135):170-3.

11-Physical activity, waist-to-hip ratio, and other risk factors for ovarian cancer: a follow-up study of older women. Mink PJ, Folsom AR, Sellers TA, Kushi LH. Epidemiology. 1996 Jan;7(1):38-45.

12-Association of insulin resistance with breast, ovarian, endometrial and cervical cancers in non-diabetic women. Sun W , Lu J, Wu S, Bi Y, Mu Y, Zha Lo J, Liu C, et al. Am J Cancer Res. 2016 Oct 1;6(10):2334-2344.

13-Hormonal etiology of epithelial ovarian cancer, with a hypothesis concerning the role of androgens and progesterone. Risch HA.J Natl Cancer Inst. 1998 Dec 2;90(23):1774-86.

14-Androgen receptor predominance in human ovarian carcinoma. Kühnel R, de Graaff J, Rao BR, Stolk JG. J Steroid Biochem. 1987 Mar;26(3):393-7.

15-An immunohistochemical evaluation of androgen and progesterone receptors in ovarian tumors.Chadha S, Rao BR, Slotman BJ, van Vroonhoven CC, van der Kwast TH. Hum Pathol. 1993 Jan;24(1):90-5.

16-Androgen receptor protein levels are significantly reduced in serous ovarian carcinomas compared with benign or borderline disease but are not altered by cancer stage or metastatic progression. Butler MS, Ricciardelli C, Tilley WD, Hickey TE. Horm Cancer. 2013 Jun;4(3):154-64.

17-The human ovarian surface epithelium is an androgen responsive tissue. Edmondson RJ, Monaghan JM, Davies BR. Br J Cancer. 2002 Mar 18;86(6):879-85.

18-Hypersecretion of androstenedione by isolated thecal cells from polycystic ovaries. Gilling-Smith C, Willis DS, Beard RW, Franks S. J Clin Endocrinol Metab. 1994 Oct;79(4):1158-65.

19-The production of progesterone, androgens, and estrogens by granulosa cells, thecal tissue, and stromal tissue from human ovaries in vitro. McNatty KP, Makris A, DeGrazia C, Osathanondh R, Ryan KJ. J Clin Endocrinol Metab. 1979 Nov;49(5):687-99.

20-Epithelial ovarian cancer: testing the ‘androgens hypothesis’. Olsen CM, Green AC, Nagle CM, Jordan SJ, Whiteman DC, Bain CJ, Webb PM; Australian Cancer Study Group (Ovarian Cancer) and the Australian Ovarian Cancer Study Group. Endocr Relat Cancer. 2008 Dec;15(4):1061-8.

21-Role of dihydrotestosterone (DHT) on TGF-β1 signaling pathway in epithelial ovarian cancer cells. Kohan -Ivani K, Gabler F, Selman A, Vega M, Romero C.J Cancer Res Clin Oncol. 2016 Jan;142(1):47-58.

22-Loss of coordinated androgen regulation in nonmalignant ovarian epithelial cells with BRCA1/2 mutations and ovarian cancer cells. Evangelou A, Letarte M, Jurisica I, Sultan M, Murphy KJ, Rosen B, Brown TJ. Cancer Res. 2003 May 15;63(10):2416-24.