Polikistik Over
Dihidrotestosteron (DHT) en güçlü erkeklik hormonudur. Kadınlarda ciltte yağ bezlerinde, ter bezlerinde, saçlı deride ve kıl köklerinde üretilmektedir(1). Sadece testosteron hormonu 5 α- redüktaz enzimi ile DHT hormonuna dönüşmektedir(2). Diğer erkeklik hormonları (Androstenedione, DHEA, DHEAS) DHT hormonuna dönüşmeden önce testosteron hormonuna dönüşmek zorundadır. Sonuç olarak bütün erkeklik hormonları önce testosteron hormonuna sonra da DHT hormonuna dönüşebilmektedir. Erkeklik hormonlarının etkili olabilmesi için alıcılara (reseptor) tutunması gerekmektedir(2). Fakat, Testosteron ve DHT dışındaki erkeklik hormonlarının alıcılara tutunma özelliği yoktur. Bu nedenle testosteron ve DHT dışındaki erkeklik hormonları sadece testosteron ve DHT hormonlarının üretiminde kullanılan ham maddelerdir. 5 α- redüktaz enziminin bulunduğu yerlerde DHT, bulunmayan yerlerde testosteron etkili olmaktadır(3).
Polikistik over sendromu’nda görüldüğü gibi erkeklik hormonlarının üretiminin artması ve/veya SHBG (sex hormon binding globulin) üretiminin azalmasına bağlı olarak tüylenme artışı, erkek tipi saç dökülmesi, ciltte yağlanma ve sivilcelenme ortaya çıkmaktadır. Bu şikayetlere ciltte yağlanmayı sağlayan yağ bezlerinde, ter bezlerinde, saçlı deride ve diğer kıl köklerinde testosteron hormonuna iki hidrojen atomu eklenmesiyle oluşan DHT neden olmaktadır. DHT hormonu üretimini sadece kanda bulunan testosteron hormonunun miktarı belirlememektedir. Testosteron hormonunun DHT ye dönüşebilmesi için öncelikle ciltte yağ bezlerinde, ter bezlerinde, saçlı deride ve kıl köklerinde bulunan alıcılara tutunması gerekmektedir. Daha sonra alıcılara tutunan testosteron hormonu alıcıların üzerinde bulunan 5 α- redüktaz enzimi ile DHT ye dönüşmektedir. Bu nedenle DHT miktarını alıcıların sayısı ve 5 α- redüktaz enziminin duyarlılığı da etkilemektedir. Alıcı (reseptör) sayıları doğuştan (genetik) ırksal, ailesel ve kişisel olarak değişiklik göstermektedir(4). Örneğin; kanda dolaşan testosteron hormonu ve diğer erkeklik hormonları fazla miktarda bile olsa örneğin Çinlilerde ve Japonlarda olduğu gibi alıcı sayıları düşük olan kişilerde tüylenme artışı, saç dökülmesi ve sivilce görülmemektedir. Bazen tam tersi de olmaktadır yani kanda dolaşan erkeklik hormonları az veya normal miktarda olsa bile alıcı sayısı ve 5 α- redüktaz enziminin aktivitesi fazla olan kişilerde tüylenme artışı, saç dökülmesi ve sivilce görülebilmektedir.
Kaynaklar
1-Sexual hormones in human skin. Zouboulis CC, Chen WC, Thornton MJ, Qin K, Rosenfield R. Horm Metab Res. 2007 Feb;39(2):85-95. 2-Evidence of heterogeneity and quantitative differences of the type 1 5alpha-reductase expression in cultured human skin cells–evidence of its presence in melanocytes. Chen W, Zouboulis CC, Fritsch M, Blume-Peytavi U, Kodelja V, Goerdt S, Luu-The V, Orfanos CE. J Invest Dermatol. 1998 Jan;110(1):84-9. 3-Idiopathic hirsutism. Azziz R, Carmina E, Sawaya ME. Endocr Rev. 2000 Aug;21(4):347-62. 4-The role of androgen receptor in skin related disorders. Lai JJ, Chang P, Lai KP, Chen L, Chang C. Arch Dermatol Res. 2012 Sep;304(7):499-510.